Waarom AI alleen niet voldoende is

In de wereld van accountancy en wettelijke controles wordt steeds vaker gebruikgemaakt van AI-tools zoals ChatGPT. AI biedt accountants efficiënte manieren om risico’s te identificeren, data te analyseren, patronen te herkennen en rapportages op te stellen. Maar betekent dit dat fraude-experts overbodig zijn? Absoluut niet.

Fraude is een complex fenomeen waarin niet alleen cijfers, maar vooral ook menselijk gedrag, bedrijfsprocessen en interne – en externe belangen (drukfactoren) een rol spelen. AI kan weliswaar een krachtig hulpmiddel zijn, maar het vervangen of uitsluiten van een fraude-expert brengt grote risico’s met zich mee. In deze blogpost leggen we uit waarom AI en menselijke expertise hand in hand moeten gaan en hoe een accountant slim gebruik kan maken van beide.

Wat kan de accountant zelf doen?

• De initiële frauderisicoanalyse: AI kan snel risico-overzichten genereren en sectorspecifieke fraude-indicatoren identificeren.
• Data-analyse: AI-tools kunnen helpen met het formuleren van Excel-formules of Python-scripts om verdachte of risicovolle patronen op te sporen.
• Eerste signalering van fraude: Door gegevens te controleren op afwijkingen (soms met behulp van AI)  – bijvoorbeeld op te verwachten patronen – kunnen accountants sneller ongebruikelijke of verdachte transacties identificeren.
• Het schrijven van concept-rapportages: AI kan helpen met het structureren van fraudeparagrafen in de managementletter en het doen van tekstvoorstellen.

Dit bespaart natuurlijk veel tijd en verhoogt de efficiëntie. Maar tegelijkertijd zit hier ook een valkuil: AI kan gegevens in het geheel niet interpreteren gegeven de vaak sociaal complexe situatie waarin fraude plaatsvindt en bijbehorende specifieke gedragspatronen.

Waar kan de fraude-expert toegevoegde waarde hebben?

De inzet van een fraude-expert is vaak essentieel bij:

• Het verhogen van de kwaliteit van AI-resultaten: Doordat de expert weet welke vragen hij moet stellen voor AI gestuurde analyses verhoogt de expert de kwaliteit van de (snelle) resultaten en die hij kan verifiëren vanuit zijn kennis.
• Het uitdagen van teamleden: teams in de accountancy werken vaak volgens vaste routines en met beperkte budgetten. Ook het gebruik van AI kan een routine worden zonder nog de resultaten te verifiëren. Een expert houdt het team scherp.
• Interpretatie van hoog risico posten: Een goede AI-tool kan afwijkende transacties signaleren, maar een fraude-expert kan beoordelen of deze afwijkingen daadwerkelijk verdacht zijn of juist een logische verklaring hebben.
• Gedragsanalyse en interviews: Fraude draait niet alleen om cijfers, maar (juist) ook om menselijke psychologie (een fout is niet hetzelfde als fraude). Een fraude-expert herkent sneller misleidende verklaringen en verborgen intenties.
• Forensische informatieanalyse: AI kan helpen bij het opsporen van patronen in data, maar een expert weet wanneer en hoe aanvullend onderzoek in gegevens nodig zijn om feiten vast te stellen.
• Complexe fraudeconstructies: Corruptie, belangenverstrengeling en witwaspraktijken zijn vaak te geraffineerd om door een standaard AI-model te worden herkend.
• Beoordeling en rapportage: AI kan suggesties geven, maar een fraude-expert kan helpen om de definitieve conclusies op te stellen en formuleert bevindingen juridisch verantwoord.

De slimste aanpak: Hybride samenwerking

De beste aanpak is daarom een combinatie van het gebruik van AI en menselijke expertise:

De accountant (of het team) gebruikt AI als ondersteuning voor standaardfraudechecks en efficiëntere data-analyse, terwijl de fraude-expert zich richt op de hoog risico gebieden waar ervaring en oordeelsvorming noodzakelijk zijn.

In plaats van de fraude-expert bij elke controle fulltime in te zetten, kan deze dus selectief betrokken worden bij hoog risico klanten, complexe cases of diepgaande onderzoeken. Deze aanpak zorgt voor maximale efficiëntie zonder in te boeten op kwaliteit.

Conclusie: AI is een hulpmiddel, geen vervanger

AI-tools zoals kunnen accountants wel ondersteunen, maar kunnen geen professioneel oordeel vormen, geen interviews afnemen en of de sociale context en de fraudepsychologie niet doorgronden. Fraude-expertise blijft daarom essentieel om fraude daadwerkelijk te herkennen en te bestrijden. Een accountant die zowel AI als een fraude-expert slim inzet, is wat ons betreft de accountant van de toekomst.

Een fraude-expert toevoegen aan de wettelijke controle?

Wij helpen u graag! Neem vrijblijvend contact met ons op voor een kennismaking of vraag onze brochure aan op Forensic Audit Support | Compliability.